همانطور که در بخش‌های طراحی سایت و ساخت اپلیکیشن گفتیم، امروزه سازمان‌ها با استفاده از فضای اینترنت و دستگاه‌های هوشمند به دنبال این هستند که مزیت‌های رقابتی نسبت به رقبای خود کسب کنند. سازمان‌های مختلف نسبت به نیازی که دارند در استفاده از محیط اینترنت می‌توانند نرم‌افزارهای با قالب مشخص را مورد استفاده قرار دهند یا می‌توانند تولید نرم افزار سفارشی انجام دهند. هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایبی است که کارفرما با توجه به آنها باید درباره نوع ساخت نرم افزار تصمیم گیرد.
تولید نرم افزار سفارشی برای سازمان‌ها و شرکت‌هایی مناسب است که دارای ایده‌های بکر و ناب هستند. و پیاده‌سازی آن ایده‌ها روی قالب‌های از پیش نوشته شده و آماده غیرممکن است. پس باید به سراغ برنامه نویسی صفر تا صد نرم‌افزار پرداخت تا به پیاده سازی طرح‌های خود در سایت یا اپلیکیشن اختصاصی بپردازند. فرآیند تولید نرم افزار سفارشی، فرآیندی پیچیده، منظم و دقیق می باشد که هر مرحله بایدبا دقت عمل توسط کارفرما و تیم برنامه نویسی انجام گیرد.
مراحل مختلف تولید نرم افزارهای سفارشی
بخش نیاز سنجی و اشتراک گذاری ایده ها ،مهمترین بخش در تولید نرم افزارهای سفارشی می باشند. در این مرحله که نخستین مرحله از تولید یک نرم افزار اختصاصی است، نشستی بین تیم طراحی و برنامه نویسان نرم فزار، و افراد صاحب نظر شرکت که ایده‌ها و خواسته‌های خود از نرم‌افزار را مشخص نموه اند برگزار می گردد. در این جلسه تمامی مطالب مربوط به کسب و کار مشتری و امکاناتی که باتوجه به شغل مورد نظر از نرم افزار می‌توان انتظار داشت مورد بررسی قرار می گیرد. تمامی ایده‌ها و نظرات از جوانب و زوایای مختلف مورد بررسی قرار خواهند گرفت. انتقادات و پیشنهادات مربوط به هر طرح و ایده ارائه می گردد. همه طرح‌های پیشنهادی بطور دقیق مورد آنالیز قرار می گیرد. و در نهایت ایده‌های قابل پیاده‌سازی و کاربردی مشخص می گردند. و در آخر لیست نهایی خواسته‌ها در اختیار شرکت تولیده کننده نرم افزار قرار خواهد گرفت.
از آنجایی که کلیه فرآیندهای بعدی تولید نرم افزار سفارشی به این بخش مربوط است، لذا صاحبان مشاغل و صاحب‌‌نظران شرکتشان باید انرژی و زمان زیادی را صرف این مرحله نمایند.
در صورتی‌که این مرحله به درستی و با دقت کامل بررسی نشود و زمان مناسب برای بررسی آن در نظر گرفته نشود ، صحت کارکرد و کارآیی نرم افزار سفارشی به درستی صورت نمی گیرد. در این میان تیم طراحی و برنامه‌نویسی نرم افزار باید همراه شرکت باشد و به آنان مشاوره دهد در جهت تحقق اهداف و رویاهایشان حرکت کنند .
طراحی و برنامه نویسی نرم افزار اختصاصی
پس از اینکه خواسته‌ها و انتظارات کارفرما از نرم افزار اختصاصی مجموعه مشخص شد، کار اصلی شرکت تولید کننده نرم‌افزار شروع خواهد شد. در مرحله طراحی، تیم طراحی و برنامه نویسی شرکت شروع به ساخت نرم افزارخواهد کرد. اولین اقدام تیم طراحی نرم افزار ، طراحی بانک‌های اطلاعاتی، فیلدها، جداول و ارتباطات بین آنها می باشد.
پس از اقدامات لازم تیم طراحی جهت جمع‌آوری و طراحی موارد فوق ، نوبت می رسد به پیش‌طراحی فرم های نرم افزار سفارشی بر اساس طراحی دقیق بانک اطلاعاتی. حال باید به طراحی اصلی فرم های برنامه و تست ارتباطات بین فرم ها و کل نرم افزار سفارشی پرداخته شود. بعد از اینکه طراحی اصلی و تست‌های اولیه انجام شد باید برای کد نویسی فرم ها و ساختار اصلی برنامه و ایجاد ارتباط بین نرم افزار و بانک اطلاعاتی اقدام کرد و در نهایت باید تست اولیه برنامه با ورود داده های فرضی انجام شود. پس از تست اولیه، فاز طراحی به پایان خواهد رسید.
پس از اینکه تمامی مراحل و فرآیندهای قبل انجام گرفت،اینک به مرحله پیاده سازی نرم افزار خواهیم رسید. این مرحله بسته به نوع نرم افزار سفارشی که ساخته شد متفاوت می باشد. متخصصین تولید نرم افزارهای سفارشی، باید نوع پیاده سازی نرم افزار رابا توجه به کارکرد و ماهیت نرم افزار مشخص نمایند. تمامی قسمت‌های مربوط به این مرحله بر عهده برنامه نویسان پروژه می باشد. آنها باید با دقت هرچه تمام‌تر کدنویسی و برنامه نویسی نرم‌افزار را انجام دهند.
مرحله تست و ارزیابی نرم افزار مرحله بعدی است. در این قسمت صحت عملکرد بخش‌های مختلف نرم‌افزار ارزیابی خواهد شد. علاوه بر آن صحت ذخیره سازی اطلاعات در بانک اطلاعاتی نیز مورد بررسی قرار می گیرد. پس از ارزیابی و تست صحت عملکرد، تمام مشکلات و کاستی‌های احتمالی برطرف و دوباره به مرحله تست می رسیم. این مرحله تا زمانی‌که نرم افزار به عملکرد مطلوب مورد نظر نرسد، ادامه خواهد داشت. در آخر زمانی که به بهترین عملکرد رسیدیم، به سراغ مرحله استقرار و توسعه نرم افزار خواهیم رفت.
پس از اینکه تست و ارزیابی اولیۀ نرم افزار پایان یافت و مراحل دیباگ و خطایابی نرم افزار سفارشی استقرار و تحویل آن در محیط کار نهایی انجام می شود. تمرکز این بخش بر تضمین کارکرد درست نرم افزار برای استفادۀ کاربران نهایی نرم افزار می باشد.
مرحله آموزش و پشتیبانی از نرم افزار ،یکی از مهمترین فازها در فرآیند تولید نرم افزارهای سفارشی محسوب می شود. در فاز آموزش، نحوه استفاده درست از نرم افزار به کارفرما داده خواهد شد و تمام توضیحات مرتبط با بخش‌های مختلف نرم‌افزار بصورت کاملا دقیق و جزء به جزء به ایشان تحویل داده می شود. و در نهایت نرم افزار به دست مشتری می رسد. مهمترین فاز برای ماندگاری یک نرم‌افزار، فاز پشتیبانی آن می باشد. تمامی نرم افزارها پس از اینکه تولید شدند به پشتیبانی احتیاج دارند و اگر پشتیبانی به درستی انجام نشود نرم افزار هرچقدر هم که دارای امکانات و قابلیت‌های متعدد باشد و طراحی خوبی داشته باشد، در نهایت به سمت افول و زوال می رود. باید در نظر داشت تمامی نرم افزارها به آپدیت شدن نیاز دارند و اگر پس از گذشت مدت زمانی با مشکل مواجه شوند تیم پشتیبانی به راحتی آن مورد را برطرف خواهد کرد.